4. *reb *Moyshe-Velvl *balegole

der vos meynt, az a *balegole iz a mentsh, vos keyner iz nisht *mekhuyev tsu laydn fun im *goles, hot a *toes.
*reb *Moyshe-Velvl *balegole iz nisht glaykh tsu ale andere *balegoles. der nomen aleyn: "*reb *Moyshe-Velvl" - zogt shoyn genug. un *besakh-hakl iz er gor a yid a *balebos, un a yid vos davnt, un a yid vos kukt arayn in di kleyne *oysyes, un a yid vos farshteyt a *posek *khumesh mit *Rashe un kon trefn a shtikl "*Beer mayim khayim".
kumt er oyf an *akhsanye, oder in a kretshme, un s'iz do a *minyen, bindt er arum di farsmolevete khlamide mit a royter fatsheyle, shtelt zikh avek mitn *ponim tsu der vant, davnt op a *minkhele, *afile oyf a heyzerik fardumpn *kol un a bisl unter der noz nor mit ale dreydlekh, *mayse *khazn.
*beteve iz *reb *Moyshe-Velvl a yid *davke a freylekher un a shtik vertl-zoger un oyf a *simkhe - a hulyak, a gantser *lets, a farshlepte krenk. a *ponim iz bay im vi fun metal - nisht mesh, nisht blekh, nor glantsndik-roytlekh, un a noz *kmoy vi a tsepletste oder a tseshlogene, vos derfar kumt oys bay im dos *loshn a bisele dosik, fonfevate. bord un *peyes trogt er vi a guter-yid, a khlamide a layvntene, nor a lange biz der erd, mit a baytsh fun destvegn in di hent a lange, shtivl - gut ongeshmirte mit smole, vi a *balegole shteyt on, un an *azes-ponim iz er, vi draysik *balegoles in eynem.
loz emetser zikh aynshteln im zogn glat "*Moyshe-Velvl", nisht "*reb *Moyshe-Velvl", iz *khayes nisht zikher!
oder, a shteyger, zayt a *berye, oyb ir zent a dortiker *balebos, un pruvt avekzetsn zikh bay der ban, *lemoshl, oyf an ander *balegole *beys er, *reb *Moyshe-Velvl, iz do un kukt aroys oyf parshoynen, iz demolt az okh un vey tsu aykh un tsu yenem *balegole un tsu zayne *susim. er vet aykh makhn mit der blote glaykh. un ir vet shoyn farzogn a tsentn, az ir kumt mit der ban, zolt ir aykh *koydem gut arumzen, tsi iz nishto ergets *reb *Moyshe-Velvl mit zayne *susim.
oder pruvt zikh shafn mit im, vi me shaft zikh mit a *balegole, un zogt im nisht: "zayt-zhe *moykhl, *reb *Moyshe-Velvl!" oder: "ir vet aykh *matriekh zayn, *reb *Moyshe-Velvl"... un hot ir zikh aroyfgezetst bay im in vogn, badarft ir gedenken, az ir zitst nisht bay abi vemen nor bay *reb *Moyshe-Velvlen, un az *reb *Moyshe-Velvl vet aykh heysn krikhn in boyd, vet ir krikhn, un az er vet aykh heysn avekzetsn zikh poretsh, akegn, vet ir zitsn, un az er vet aykh heysn geyn aroyf a barg *mekhile tsu fus, vet ir geyn. keyn *deyes, vemen er zol nemen in vogn arayn, vet ir im nisht zogn, un az ir vet im zogn, vet zikh aykh nisht helfn. ir vet nokh vern opgezidlt fun kop biz fis un vet zayn gern, az er vet aykh nisht aroyszetsn fun vogn in mitn veg.
shuldik in dem iz nisht *reb *Moyshe-Velvl, nor take di shtot *gufe. vi azoy me farvigt a mentshn, azoy firt er zikh oyf. di shtot hot gemakht fun im a gantsn *yesh, trogt zikh arum mit zayn *toyre, barimt zikh mit zayn frumkayt un yidishkayt, meynt er, az Lekish iz zayn feter, un krikht alemen oyfn kop un zidlt itlekhn bazunder, makht im mit der blote glaykh.
- a *make asher loy ksuve batoyre! - ruft men im in shtot un me hit zikh far im, vi far fayer. mit eyn iberik vort iz men mit im nit zikher. sakones-nefoshes! nor eyn tog in yor iz faran azelkher, - dos iz der tog fun *erev-yonkiper - vos demolt kont ir zayn zikher, az er vet aykh nisht zatshepen. *aderabe, er kumt tsu aykh a *yontevdiker mit a knakndiker lustrinener kapote un mit a nayem kashket oyfn kop. funem vaysn hemd kukt aroys a modner breyter kolner, opgeleygt mit tsvey shpitsekhike ekn oyfn haldz. oyf zayn blekhn-meshn *ponim iz oysgegosn dos vort "*yontev", un aleyn kumt er arayn tsu itlekhn mit a breytn "gut *yontev", iberbetn, zikh *moykhl zayn:
- a gut *yontev! *tomer hob ikh aykh ongerirt mit a krum vort, bet ikh aykh iber un vintsh aykh az *khsime-toyve.
entfert men im: "*gam atem, loz got *moykhl zayn". - un me bet im zitsn un men iz im *mekhabed mit lekekh.

5. Sane der vaser-firer