8. Zisl der *yoyred

Zisl iz an alter *bokher, a blaser, shoyn mit a groylekh berdl. er zitst in *bes-medresh mit ale *bokherim, vos lernen. nor er aleyn lernt nisht. er zitst glat azoy. er halt zikh oyf in *beys-hamedresh. er iz an elnter. er iz a *yoyred.
nisht er, zayn tate iz geven a *yoyred, a gefalener, nebekh. kumt aroys fun der shenster *mishpokhe, same *negidim, *gvirim, *adirim.
Zisl der *yoyred hot nokh haynt oykh raykhe fraynd. *kimat ale faynste *balebatim fun shtot zaynen zayne *kroyvim.
a *svore, az der *nogid *reb *Yeshue-Heshl aleyn iz zayner a *sheyne-beshlishi, take an eygener glid-glid-geshvesterkind. loz er nor veln, *Yeshue-Heshl heyst dos, oysrekhenen zikh, vet im shoyn Zisl bavayzn, vos far noente *kroyvim zey zenen.
ershtns, fun tatns *tsad. Zisls zeyde, dos heyst, zayn tatns tate, *Avrom-Mordkhe, un *Yeshue-Heshls bobe, dos heyst, zayn mames mame, Feyge-Etl, hobn zikh ongekert...
nor vos kumt aroys, az me lozt im nisht redn? me git im a *nedove un me heyst im geyn, aroysgeyn zol fun zey di pare, take fun zayne raykhe *kroyvim! oyf keyn gut ort zoln zey nisht shteyn! s'zol zey onheybn geyn fun haynt on un vayter *shlim-shlim-mazl un zey zoln ariberkumen oyf zayn shtand, *reboyne shel oylem!
azoy bentsht Zisl der *yoyred zayne raykhe *kroyvim, vos helfn helfn zey im, nor zey lozn im nisht oyf di oygn, zey hobn im faynt. an oreman hot men faynt - dos iz shoyn an alter *klal.
zitst er in *bes-hamedresh un nemt *kitsve un shelt mit toyte *kloles. er shvert, az er volt beser gegangen arbetn, holts hakn, vaser trogn, nor vu?
ershtns iz er a *yoyred, a tatns a kind, kumt aroys fun same *negidim, *gvirim, *adirim. *reb *Yeshue-Heshl aleyn geher im on a *sheyne-beshlishi...
un tsveytns, iz er a kalike. eyn fus iz bay im, nisht far aykh gedakht, modne oysgeboygn. az er geyt, varft er mit a fus. es molt zikh oys, az er iz in *kas un shlaydert, vil gebn mitn fus in di tseyn arayn.
un in *kas iz Zisl take shtendik. er iz a *kaysn *beteve. oyf der gantser velt iz er ongeshtoysn. un iz *efsher gor nisht umgerekht oykh. keyn *ayn-hore, aza *mishpokhe fun same *negidim, *gvirim, *adirim, zenen zey krank oys'haltn a gefalenem *korev a kalike, nisht lozn im geyn iber di hayzer, nisht lozn im valgern zikh oyf der hoyler bank in *bes-medresh, az fremde *bokherim zoln darfn geyn fun zaynet vegn tsunoyfnemen a mol oyf a *malbesh, a mol oyf a por shikh, - s'zol a *ruekh in zeyer foter un muter arayn, take di dozike *bokherim! eyder me bet zey ayn, zey zoln im makhn a naye kapote, yene iz shoyn tserisn-tsepitslt! oder onnemen zone oyf a hemd, neyen vet er shoyn aleyn avekgebn, neyen zol men zey *takhrikhim alemen, ale yidn fun shtot! a shtot fun same *reshoim! *sdom! *sdom iz a hunt akegn ir!
an ander shtot volt in zinen gehat: es zitst an alter *bokher, a *yoyred - vos vet er oyszitsn? zey zoln zayn laytishe mentshn, mit a brekl *yoysher in hartsn, voltn zey gezorgt far Zislen epes a *shidekh...
di *mishpokhe iz nisht kleyn tsu gebn *nadn, gebn zol zey got krenk mit *kadokhes, un a *kale volt zikh shoyn gefunen... nishto den keyn gresere kalikes fun im, krume, shtume, blinde? fun destvegn, hobn zey den nisht *khasene gehat?
oyf im, oyf Zislen, voltn zikh gefunen tsen *balonim far eynem. ven zhe? az emetser zol im trogn oyfn kop, zikh opgebn mit im.
ot, *lemoshl, dreyt zikh arum bay Getse dem *shames a moyd, Asne ruft men zi. zi kumt a mol oyskern dos *beys-hamedresh, a mol vashn di benk. a gezunte moyd, a shvartse, der ruekh zol zi nemen...
on Zislen volt zikh Getse ongekhapt mit beyde hent. ver iz Getse der *shames, un ver iz Zisl der *yoyred? er volt nokh gemegt oysshlogn bay im a kni erd, ot der *shames, a *ruekh in zayn tatns tatn arayn!
blote! Zisl vet ober nisht geyn tsum *shames zikh onshlogn, nisht derharn vet dos di shtot, kumen zol oyf ir a *sreyfe, a *mageyfe un a *kholeyre hayntikn tog, *riboyne shel oylem, s'zol zey oyskoyklen fun eyn ek bizn andern!...
ot azoy shelt Zisl der *yoyred zayn *mishpokhe un di gantse shtot, vos halt im oys mit *kitsve.
- a reshtl tsu di *tsores! - zogt men oyf im in shtot, un me lozt im nisht faln. me zet im nemen oyf *shabes un oyf *yontev, ale mol tsu an ander *balebos. me vil *yoytse zayn far im - fort a *yoyred, nebekh, a gefalener...
un *tomer fargest men zikh on Zislen, iz do a *Refoel *bal-mashgiekh in shtot, vos dermont, lozt nisht, me zol fargesn on dem *yoyred.
un der *yoyred iz in *kas. es molt zikh im oys, az nisht zayn *mishpokhe, nisht di *bokherim fun *bes-medresh, nisht *Refoel der *bal-mashgiekh - keyner, keyner iz nisht genug *yoytse kegn im. un er shelt, shelt zey alemen mit der *toykhekhe!
eyn tog in yor nor iz faran, ven Zisl der *yoyred shelt zikh nisht. dos iz der tog fun *erev-yonkiper.
dem tog fun *erev-yonkiper tut Zisl on dos naye hemd, vos er aleyn hot zikh gegebn neyen, un di naye kapote, vos di *bokherim hobn im gemakht, mit a por gantse, *kimat nokh gor naye shtivletn, vos *Refoel *bal-mashgiekh hot ergets oysgemantatshet fun zaynet vegn, un er lozt zikh geyn fun shtub tsu shtub, tsu eygene un tsu fremde, shlayderndik mitn krankn fus tsu iberbetn dem *oylem, zikh *moykhl zayn. ale yidn geyen zikh *moykhl zayn - mit vos iz er erger fun ale? dos *ponim iz bay im blas, vi *tomid. der kuk iz beyz. un er redt mit *kas, vi *tomid, un git op dem "*gut-yontev" mit aza ton, vi er volt gesholtn in tatn arayn.
- a gut *yontev! *tomer hob ikh aykh ongerirt mit a krum vort, bet ikh aykh iber, un vintsh aykh a *khsime-toyve.
Zisl hust un kukt in hant arayn, *tomer vet men im epes gebn.
entfert men im mit a shmeykhl: "*gam atem, loz got *moykhl zayn". - me git im a *nedove un men iz im *mekhabed mit lekekh.