4: di *khasene in "*gan-eydn"

zint *Kasrilevke iz a shtot un "*erets-Yisroel" a kurort iz dort nokh keyn mol azoy lebedik un freylekh nisht geven, vi yenem tog, ven *Sore *Moyshe Purims hot *khasene gemakht ir tekhterl, Esfir Moyseyevna *Purim, farn pansyoner Aron Salmonovitsh *Tishebov.
a tog hot zikh avekgeshtelt demolt an oysgetseykhnter.
eyner fun yene oysderveylte zumerdike teg, ven altsding rut zikh op, vert antshlofn;
ven di zun brot un gist mit fayer, nor a kleyn vintele, me veys nisht fun vanen, blozt farbay un kilt op di brenendike shtraln, makht zey veykh un ongenem.
vi di soldatn mit kolirndike kaskes, shteyen di hoykhe sonishnikes oysgetsoygn, koym-koym vos zey rirn zikh funem kleynem vintele, vos glet zey mit libshaft iber di gele sametene bletlekh.
alts rut. alts shloft. nor ven-nisht-ven bavayzt zikh a fur, ongelodn hoykh mit snopes broyt fun feld.
di reder fun der fur krekhtsn unter shtilerheyt. der *goy mitn shvarts-farbrentn glantsndikn *ponim geyt oyf-tsu-frier a borveser, mit a tsekhrastet harts, dreyt mit der baytsh far di oksn, un *shmuest mit zey oyf zeyer *loshn: "hey! sob-sob, solovey!"
un di oksn, fartift in zikh, geyen im nokh fistrit.
hintern vogn loyfn a por borvese yinglekh, yidishe kinder, raysn aroys a por zangen fun di snopes un viln nokh.
nor plutsem blaybn zey shteyn *farkisheft.
vos iz di *mayse?
akurat akegn zey trogt zikh *Avremls furgon, di "koleyke", ongepakt ful un ful mit modne parshoynen, un di modne parshoynen haltn modne instrumentn in di hent.
dos zaynen di *Kasrilevker *klezmer gekumen keyn "*erets-Yisroel" tsu *Sore *Moyshe Purims oyf der *khasene.
- di *klezmer forn! di *klezmer forn!
un di borvese yinglekh lozn zikh far der "koleyke" mit an impet tsurik aheym onzogn a *bsure: di *klemzer forn! di *klezmer forn!
un bay *Sore *Moyshe Purims iz shoyn altsding greyt tsu der *khasene.
der gantser pansyon iz farvandlt in a shalash tsulib di tsunoyfgerufene gest fun "*erets-Yisroel".
inem barimtn gortn fun "*gan-eydn" shteyen lange tishn, gedekt mit *kol-tuv, bronfns un lekekher un ayngemakhtsn.
bislekhvayz heybn on tsunoyfkumen zikh *mishpokhe un gute fraynd fun *kales *tsad, ale ongeton, vi *mekhutonim, un *stam gest - datshnikes un datshnitses fun "*erets-Yisroel".
di datshnikes in *shabesdike kapotes un *yom-tevdike kashketn, un di datshnitses in zaydene kleyder mit zeyer gantser tsirung.
yunge vayblekh un meydlekh, oysgeputst nokh der letster mode, di *penimer bay tsaytns farroytlt un farshvitst, zaynen greyt khapn a tentsl.
lozn nor di *klezmer oyfhern rimplen un shkrimplen, ontsushteln di instrumentn, un shoyn gebn epes a mol a shpil.
*khosn-kale zitsn oysgeputst;
er in a glantsedikn tsilinder, zi in a vayser fata - a prints mit a printsesin, der "*Tishe-bov" mitn "*Purim"!
un di *mekhutonim - *Moyshe *Purim mitn vayb, *Sore *Moyshe Purims - zey loyfn arum, vi di *farsamte mayz, shtark fartareramt un fartrogn, vi geveynlekh tate-mame, vos hobn derlebt aza *simkhe, zey makhn *khasene a kind.
un vos iz mer vunder fun altsding - tsvishn *mekhutonim fun *kales *tsad iz tsu bamerkn oykh di *balebatim funem pansyon "derkvikenish".
vi kumen zey aher?
azelkhe bitere konkurentn un azoyne geferlekhe *sonim!
di *mayse iz gants *poshet:
a por teg far der *khasene hot *Sore *Moyshe Purims zikh *meyashev geven: tsu vos toyg ir *sonim?
me zogt: s'iz glaykher tsen gute fraynd eyder eyn *soyne.
iz zi avek tsu der "derkvikenitshke" aheym, un glaykh vi zey hobn zikh keyn mol oyf zeyer lebn nisht gekrigt, keyn shlekht vort, keyn tsung nisht ibergekert, hot *Sore di *mekhuteneste zikh ongerufn tsu Alte der "derkvikenitshke": "gut morgn aykh, Alte-lebn! ikh hob tsu aykh a *bakoshe".
*dehayne, vos far a *bakoshe, *Sorl kroyn?"
"ir veyst dokh, Alte-lebn, az ikh makh *khasene mayn *Esterl".
"zol zayn in a guter *sho, in a *mazldiker.
ir veyst dokh, *Sorl kroyn, az ikh bin aykh a guter fraynd.
loz es mir ongeyn vos ikh vintsh aykh".
"*omeyn. hob ikh aykh gevolt betn, Alte-lebn, ir zolt mir onton dem *koved un zayn bay mir oyf der *khasene, ir un ayer man un ayere kinderlekh".
"mitn grestn *koved, *Sorl kroyn, mir hobn zikh den a mol gekrigt, *khas-vesholem?
geyt aheym, mir'n *mirtshem kumen ale zikh *mesameyekh zayn mit aykh, got zol nor gebn, s'zol zayn mit glik un mit *hatslokhe, vorem aza yor oyf mir, vos far a *khosn ayer tokhter nemt".
"*omeyn. mir zoln derlebn bay ayere kinder nit erger, beser hot keyn *shir nisht".
far groys libshaft hobn zikh di vayber azh tsekusht in di pisklekh un hobn shoyn aroysgekukt oyf der minut, vos nokh der *khupe, ven me vet zikh nemen beyde far di hent un me vet eyns akegn dos andere khapn a freylekhs.
dervayl iz der tareram nokh groys un es hern zikh shoyn geshreyen, az di zun zetst zikh - shoyn tsayt, shoyn tsayt tsu der *khupe geyn!
*emes, *khosn-kale fastn nit.
s'iz nit der *khosn un nisht di *kale, vos haltn fun azelkhe "yidishe zab[o]bones" - gor fastn!
s'iz shoyn ober bald nakht.
der gantser hoyf iz ful mit gest.
gants "*erets-Yisroel" hot zikh tsunoyfgeklibn oyf der *khasene.
di gantse gas iz balagert mit *shikses un *shkotsim, vos zaynen gekumen onkukn a "zhidovske svadbe".
di *shkotsim zogn vertlekh, di *shikses shisn oys ale minut a vildn gelekhter, mit a hilkh un mit a kvitsh.
a *simkhe, a *gedule in "*erets-Yisroel"!
shoyn. me hot shoyn avekgeshtelt di fir shtangen mit der royter *khupe, vos iz mit goldene kotesn fun ale fir zaytn.
un di *klezmer mitn keslpoyk hobn gegebn a khap op dem zisn umetikn *nign, un di *mekhutonim mit di unterfirers, ongeton in di eybershte *bgodim un mit ongetsundene *havdoles in di hent, hobn gegebn a nem dem *khosn mit der *kale, un di tseremonye hot zikh ongehoybn.
di alte sheyne yidishe tseremonye.
derzen yidn dreyen zikh mit der oysgeputster *kale in same vaysn unter der *khupe, arum dem *khosn mitn glantsedikn tsilinder, hobn di tsunoyfgelofene *shkotsim zikh ongerufn mit a gelekhter:
o-ho-ho, divitsya, yak zhidi krutyatsa!"
(oy-oy, zet nor vi di yidn dreyen zikh!)
dos hot ober gornit geshtert.
der *rov iz shoyn geven greyt tsu nemen dem *kos in der rekhter hant arayn.
der *khazn hot shoyn tsurekht gemakht dem haldz oyf tsu zingen dem "*shush-toshish".
der *shames hot shoyn gehaltn greyt dos *kdushin-fingerl ibertsugebn dem *khosn, er zol zogn dem gevisn "*harey-at".
plutsem hot zikh derhert fun droysn a "tprrru!"
mit a *yirgozn iz tsugeforn *Avremls "koleyke", un fun dortn zaynen aroysgeshprungen tsvey yunge vayblekh un gelozt zikh mit oysgeshtrekte orems glaykh tsu der *khupe.
es iz geven ummeglekh tsu zen zeyere *penimer in der fintster.
me hot nor gehert zeyere vayberishe *koyles, vi beyde in eynem hobn gelyaremt, geyomert un gesholtn, ibershlogndik eyner der anderer:
shteyt, yidishe kinder!
- git im nisht keyn *khupe ukdushin!
- farkhapt zol er vern!
- der shlak zol im trefn!
- ot der sharlatan! ot der hultay! ot der *mamzer!
- kukt im on in dem kapelyush! er iz dokh mayner a man!
- ikh hob dokh fun im a kind, hobn zol er a vistn *sof!
- un mikh hot er *mekadesh geven ersht hayntikn *nokh-Peysekh! tsugenumen akht hundert karbn, vi eyn groshn, akht hundert *makes zoln zikh im oyszetsn, *reboyne shel oylem, oyfn *ponim un oyf der tsung un oyfn gantsn layb, er zol nit derlebn mer tsu forn, bagrobn yidishe tekhter, farvistn un farfintstern zeyer lebn!
- git im aher, dem *ganev, ot for ikh im arayn mit mayne negl un rays im oys di oygn!
- in keytn zolt ir im koven! in ayzerne keytn!
mayne akht hundert karbn, akht hundert *makes, *reboyne shel oylem!...

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

--> epilog