Mayses far yidishe kinder I-9: Bashefenish

geshribn in yor 1903.

  *A[lef]

eyn mol in a fraytog, zumer iz dos geven, zenen mir gegangen fun *kheyder aheym etlekhe yinglekh mit a mol.
gegangen zenen mir gikh, *kimat gelofn, vorem, ershtns, hot men undz gelozt fray oyf *shabes aheym, un, tsveytns, zenen mir geven hungerik un oyf undz hot gevart a heys roslfleysh mit frisher shmekndiker *khale.
plutsim hot eyner fun undzer *khevre oysgeshrign oyf a *kol: "oy, a foygele!" - un mir hobn zikh ale opgeshtelt.
vi a knaylkhn iz gezesn oyf der erd, mitn kepele aroyf, a kleyn yung feygele, mit nokh gor a gel piskele.
dos foygele hot nebekh getsitert, tselozt di federlekh, getreyslt zikh, geflatert, gemakht mit di fligelekh, geefnt ale mol dos gele piskele, vi a kleyn kind *beshas es vil esn, un aroysgelozt oyf a heyzerik *kelkhn: "pi!"... un es hot zikh oyfgekhapt bay undz a gefil fun *rakhmones, un mir hobn ongehoybn klern: vos tut men mitn feygele?
der hot gezogt: me badarf dos lozn zitsn oyf der erd, biz dem foygeles "mame" vet kumen.
der hot gegebn an *eytse, me zol dos gebn a vorf in der hoykh, vet dos avek-flien un der hot gedrungen, az me badarf dos nemen aheym.
nor az s'iz a *rakhmones, a "*tsar-bale-khayim" - dos hobn ale *moyde geven.
un mir hobn gebrakht dos feygele aheym, fargesn, az mir zenen hungerik, genumen dos hodeven, dem gegebn vaser in piskl arayn - dos foygele hot azoy lang getsitert, gepintlt mit di eygelekh, getreyslt zikh un geflatert bay undz in di hent, biz es hot farvorfn dos kepl oyf a zayt, di oygelekh farglantst un... s'iz geven toyt.
"oyf vos hot dos foygele gelebt?
tsulib vos un tsulib vemen iz dos bashafn gevorn?
oyf vos hot men dos badarft oyf der velt?"... - dos zenen geven di *makhshoves, vos hobn mir gepikt in *moyekh un hobn nisht gehat deroyf keyn entfer.
in a halbe *sho arum hobn mir dos foygele mit groys *koved *melave geven, oysgegrobn in gortn a tif gribele, ayngeviklt dos foygele in *takhrikhim (in a vayser krayke fun a noztikhl), *mekaber geven dos un geshtelt deroyf a tsam - a bretl mit an oyfshrift:
do ligt dos kleyne foygele *Tsiper ben Bolek.
un *gekhasmet ale nemen fun di, vos hobn zikh *oysek geven in der *kvure: Berl, yosl, *Dovid, Motl, *Kalmen, Getsl...
der freylekher varemer zumer iz ibergefloygn.
gekumen der naser osyen mit di farveynte kalte teg.
der regn hot aropgeshmisn di "*matseyve", farshart dem *keyver, un di *mayse mitn foygele iz fargesn gevorn, vi alts, vos di erd fardekt.
nor amol, az ikh dermon zikh inem foygele "*Tsiper ben Bolek", shtelt mir zikh for Bashefenish.

  *B[eys]

Bashefenish iz geven dem *rebe *reb *Zorekhls a kind, a meydl a kalike, a hoyker, mshteyns gezogt.
vifil s'iz alt geven - veys ikh nit.
nor gehat hot dos an alt gekneytsht *peniml, tsvey lange dare hentlekh, shitere herelekh, kleyne shvartse, glantsndike mayznoygelekh.
di fiselekh hot dos gehaltn *keseyder unter zikh, shtendik gezesn oyf eyn ort, nisht gekont nebekh geyn.
un der ort fun Bashefenish iz geven tsvishn oyvn, in a vinkele, oyf der hoyler erd, - dort hot dos gegesn, dort hot dos geton alsding, *tomed geven shtil, me hot nisht gehert fun dem keyn pips, azoy az teg flegn avekgeyn, gantse teg, vos me hot fargesn, az s'iz faran a Bashefenish oyf der velt.
hot men dem derlangt a shtikl broyt, hot dos oysgetsoygn a lang trukn hentl mit dine, modne oysgeboygene, trukene fingerlekh, vi bay a malpe, a khap geton dos shtikl broyt un tsugetrogn glaykh tsum moyl.
un a moyl hot dos gehat aza groys, az a gantsn epl arayngekhapt un nit aroysgezen.
- Bashefenish! gebn dir a shtikl tsukerlekekh?
- Bashefenish! shmalts mit bulke vest du esn?
- Bashefenish! nislekh vest du knakn?
- Bashefenish! in kneplekh vest du shpiln?
azoy hobn mir, *kheyder-yinglekh, *shkotsim, *kundeysim, *akhberoyshim, zikh gereytst mit Bashefenish.
nor Bashefenish hot nit geentfert gornit, nor oysgetsoygn ale mol dos dare hentl mit di dine fingerlekh un gekukt in di oygn arayn, vi a hungerik hintl *beshas se meynt, az ot-ot varft men dem a beyndl.
a shtume tsung! - hot undz klor gemakht *Yankev-Eli, der elterer fun ale *khaveyrim, take dem *rebns a yingl, a narisher *bokher mit geshvolene bakn. - a shtume tsung, kon nit redn, veyst nor esn, nor esn, *tomed hungerik, a kishke on a dno...
zeltn-zeltn hot zikh Bashefenish gelozt hern, aroysgelozt a modne *min gelekhter, vos me hot dos gekont onnemen i far a gelekhter, i far a geveyn, i far a hustn.
demolt flegt zikh di *rebetsin, *Zorekhelikhe, tseshrayen oyf ir:
- Bashefenish! vest nit antshtumt vern, Bashefenish?
Bashefenish hot farshtanen, az vi bald me ruft dos "Bashefenish", iz nit gut.
a *simen, az es halt bay klep.
un klep flegt Bashefenish leyzn oft, *kimat ale tog, un tsum meynstn - fun der muter.
*Zorekhelikhe, az s'iz ir geven ongezolet oyfn hartsn, hot zi ir gantse bitere *neshome oysgelozt tsu Bashefenish.
- oy, Bashefenish, bagrobn zol ikh dikh!
gvald, vos lebt azelkhes oyf der velt?!

  *G[iml]

lib hot men Bashefenish [!] keyner nit lib gehat, nor *rakhmones hot men oyf dem gehat, un mer fun ale - der *rebe *reb *Zorekhl.
- a *tsar bale-khayim! - azoy flegt er zogn, kukn oyf dem fun der vaytns mit groys *rakhmones un ziftsn shtilerheyt, un az di *rebetsin hot nit gezen, flegt er dem untertrogn a mol a shtikl broyt, a mol a kartofle un a mol a trunk vaser.
un az er hot undz gezen smotsken a konfektl, oder mir knakn nislekh, flegt er undz zogn, az oyb mir viln fardinen a *mitsve, zoln mir Bashefenishn oykh shenken a por nislekh...
di *rebetsin aleyn flegt dem oykh gebn esn un trinken, nor geton hot zi dos on *rakhmones, on harts, arayngeshtupt esnvarg in hentl arayn, vi eyner zogt: na, varg zikh!
di ershte tsayt hobn mir, *kheyder-yinglekh, far Bashefenish *poshet *moyre gehat, nisht gekont zen far zikh dem hoyker, nisht gekont horkhn dem *meshune-vildn gelekhter.
nor vos vayter hobn mir zikh mer un mer ayngevoynt mit dem, un mit der tsayt iz dos gevorn mit undz "*khaver", gekent itlekhn baym nomen, un far nakht, *beyn minkhe lemayrev, *beshas der *rebe iz geven in *bes-medresh un di *rebetsin in shtot, un mir hobn geshpilt in "*ovinu-melekh", in "kamer-kamer", in "*ekakh un mekakh" *ukhdoyme azelkhe shpiln vos me kon shpiln mit meydlekh un vos *afile *Pesl dem *rebns tantst in kon, - hobn mir demolt Bashefenish oykh arayngenumen in kon arayn tsvishn *khevre, zi zol mit undz shpiln khotsh fun der vaytns.
un oy hot Bashefenish demolt gekvelt, gekvelt!
geefnt dos groyse *moyredike moyl oyf a mayl un gelakht mitn veynendikn gelekhterl.
un arayngekumen der *rebe oder di *rebetsin - azoy iz dos antshvign gevorn, ernst, troyerik, farzorgt, glaykh vi gor nit geven.
a *loshn hot Bashefenish gehat - a *meshune-modne shprakh, vos nit itlekher hot dos gekont farshteyn.
oyf broyt hot dos gezogt "toyt", oyf vaser - "tarberli", oyf kneplekh - "pendlekh", oyf epl un oyf kartofles - "topetses", un oyf a yingl - "metsutseli".
far vos iz oysgekumen, az a yingl iz "metsutseli" - dos veys ikh nit...
- metsutseli! metsutseli! na dir a pendeli, dibe mir a topetse, a titele, a toyt...
dos hot geheysn:
- yingele! yingele! na dir a knepele, gib mir an epele, a shtikele broyt.
oykh zingen hot Bashefenish gekont mit a *kol fun... a fledermoyz.
az keyner iz nit geven, flegt zikh es tselozn, efenen dos breyte maylkhl, oystsien dos dine heldzl un zingen epes azelkhes, vos keyn mentsh hot nit gekont farshteyn, un oyslozn ale mol mitn *nusekh fun *koyanim-dukhnen:
tudeli hu-hu!
tudeli hu-hu!
kumt on di *rebetsin un derhert, me zingt, - tseshrayet zi zikh:
- Bashefenish, bagrobn zol ikh dikh, host zikh shoyn tsezungen?
derhert, di mame beyzert zikh, bahalt Bashefenish dos kepele tsvishn di pleytses, vi a tsherepashke, un vert antshvign.

  *D[aled]

in shtot iz Bashefenish geven a *shem-dover.
ale hobn dos gekent, gehaltn in moyl.
hot zikh bay emetsn getrofn an umglik, geshtorbn a yugnt fun a kimpet, a *kale far der *khupe, oder azoy a mentsh, a tate fun kinder, - iz Bashefenish gekumen oyfn zinen:
- vi den? azelkhes, vi Bashefenish, ven nit shtarbn!
hot keyn *moyre nit, got veyst vos er tut!...
nit *makhmes emetser hot dem nisht fargunen dos lebn - *khas vekholile!
geredt hot men fun dem nor *mitsad *rakhmones, un *mitsad dem, vos got iz take a groyser got un firt dos veltl zayns mit fil *seykhl un mit groys *khesed, nor fun destvegn makht zikh a mol, er zol nit shtrofn far di red, az er tut op epes nisht aza glaykhs.
*lemoshl, ot iz bay *reb *Zorekhlen aleyn geven a yingl, a *Leyvi-yitskhekl, nokhn Barditshever *rov hot er geheysn.
iz dos geven a *Leyvi-yitskhekl azelkhes, vos ven dos vakst oys - iz got veyst vos fun dem volt geven!
tsu elf yor hot mit im gevigt zikh di shtot.
di shtot? - di velt hot mit im geklungen!
nu, nemt er nit un shtarbt avek in dray-fir teg?
ir meynt, fun vos?
der dokter hot gezogt, az fun an anttsindung in *moyekh.
*reb *Zorekhl hot gedrungen, az funem lernen - er hot tsu fil gelernt.
un *Zorekhelikhe hot *getaynet, az zey veysn ale mer fun a toytn: dos kind, zogt zi, iz avekgegangen nor fun a gut oyg.
layt hobn ir, zogt zi, nit fargunen...
an oreman darf den epes hobn?
*afile keyn gerotene kinder tor an oreman nisht *zoykhe zayn!...
fun demolt on iz Bashefenish gevorn nokh mer *mefursem in shtot un nokh mer umgliklekh in der heym.
di muter hot dos nit gekont onkukn, faynt gekrogn, vi a shpin, "*muktse makhmes mies", un nit eyn mol gesholtn dem man mit toyte *kloles, *lemay er shtelt zikh ayn far dem, *lemay er hot oyf dem *rakhmones.
- fort a *tsar-bale-khayim! - flegt ir deroyf entfern *Zorekhl. - fort a *nefesh!
- a *nefesh? - flegt im deroyf zogn *Zorekhelikhe. - a farzeenish, a vishkrobik, a monkalb, an opkumenish far fremde zind!...
 
  *H[ey]

- ir veyst? - makht tsu undz eyn mol dem *rebns yingl, *Yankev-Eli der narisher *bokher mit di geshvolene bakn, mit a gants freylekh *ponim, glaykh vi er volt undz veln onzogn *mi yodeye vos far a *bsure. - ir veyst?
Bashefenish iz farbay...
geven *Basye di *royfete, zogt zi, az s'iz shlekht.
oys Bashefenish, an ek!... - un *beshas mayse makht *Yankev-Eli aza mine, glaykh vi a mentsh, vos hot ot-vos gemakht a gesheft.
es hot zikh undz alemen opgerisn in hartsn fun der doziker *bsure.
*kol-zman Bashefenish hot zikh gehaltn, hobn mir dos vintsik-vos getrogn oyfn kop.
un itst, az mir hobn derhert, az Bashefenish shtarbt avek, hot zikh undz alemen oysgevizn, az mir hobn kegn dem nisht *yoytse geven, vi se geher tsu zayn, un es hot zikh oyfgekhapt bay undz a modne gefil, vos me kon dos onrufn "*kharote".
oyf vos *kharote - veys ikh aleyn nit, nor *kharote!
un mir hobn zikh ale a vorf geton tsvishn oyvn un hobn derzen di *rebetsin zitsn nebn Bashefenish mit royte farveynte oygn, un mir hobn zikh farshemt un a vorf geton zikh tsurik.
- kumt nor aher, vos antloyft ir? - hot undz tsugerufn di *rebetsin un geredt shtilerheyt. - hot keyn *moyre nit, Bashefenish iz nokh nit geshtorbn, Bashefenish lebt nokh...
khotsh *afile, az got *borekh-hu zol veln, kon er...
er iz a groyser got, er kon, er kon, az er vil nor...
er iz a *mekhaye-meysim, makht fun toyt lebedik...
der *rebe iz nito, der *rebe iz avekgegangen koyfn a paltshine, a marants...
a paltshine vest du esn, Bashefenish, a paltshine?...
azoy hot gezogt di *rebetsin, gebrokhn di hent un ongeboygn zikh iber der kranker.
mir hobn nokh keyn mol nit gezen di *rebetsin azoy tsugelozt.
Bashefenish iz gelegn ayngekutsheburet, vi a knoyl, di oygelekh tsugemakht, dos groyse *moyredike moyl ofn, un gemakht mit di trukene lipelekh un aroysgelozt a heyzerik kvitshele, vi a farshlaft foygele: i!... i!... i!...
gekukt oyf Bashefenish, hob ikh mikh dermont in yenem kleynem foygele mitn geln piskele, vos mir hobn gefunen demolt oyf der erd, un es hot mir farklemt dos harts.
un trern hobn mikh gevorgn, un ikh hob derzen mayne *khaveyrim pintlen modne mit di oygn, shemen zikh kukn eyns dos andere in *ponim arayn. un mir hobn zikh genumen tsu di *sforim, un az der *rebe iz gekumen mit der paltshine, hot er undz getrofn, vi di statkes, hot er undz geloybt, gezogt, az mir zenen voyle yinglekh, vos mir zitsn shtil.
un er hot zikh gezetst mit undz lernen, *kloymersht shtark fartift zikh mit undz in der *gmore, geribn dem shtern un gezungen mit undz in eynem dem "*omar rav Pape" gants geshmak.
mir hobn ober gants gut aroysgezen, az zayn kop iz nit bay der *gmore, nit bay *rav Pape, az zayn *neshome iz gor dortn, tsvishn oyvn, vorem er hot ale mol oysgedreyt dem kop tsurik, vi, *lehavdl, a ku oyf ir orem kelbl nebekh, un hot aroysgelozt ale mol a tifn-tifn zifts, a shvern-shvern krekhts, un yeder zifts un yeder krekhts hot mir oysgerisn a shtik harts.

  *V[ov]

- shoyn! shoyn! shoyn! ir kont shoyn geyn tsurik aheym!...
azoy hot undz oyf morgn in der fri *yankev-Eli, dem *rebns yingl, der narisher *bokher mit di geshvolene bakn, ongezogt a *bsure, geshprungen undz akegn oyf eyn fus.
- aheym? vos iz di *mayse?
- di *mayse?
der tate, di mame un mir ale veln badarfn zitsn *shive, nit torn lernen a gantse vokh, vorem Bashefenish iz geshtorbn.
- geshtorbn?
- geshtorbn, haynt bay nakht geshtorbn.
dos loyf ikh tsu di *shamosim fun der *khevre kdishe.
mir blaybn ershtoynt.
fun eyn zayt aza *bsure, vos Bashefenish nebekh iz geshtorbn!
fun der anderer zayt aza *simkhe, vos me vet zayn a gantse vokh fray... zumer-tsayt.
der himl iz oysgetsvogn, reyn, loyter, vi a shpigl.
keyn shpreynkele, keyn vintele.
di zun shmeykhlt, di zun bakt.
me vet konen geyn tsum taykh bodn zikh a gantsn tog un khapn fishlekh.
far freyd hoybt men on tantsn, bleken un meken, vi di kelblekh, un makhn *meshugene *havayes:
eyner farkrimt dos *ponim, vi a malpe, un myauket, vi a kats.
der anderer entfert im "hav-hav", vi a hintl.
un der driter kvaket, vi a katshke: kva-kva-kva! der ferter dreyt zikh oyf eyn fus, vi a rod, un zingt *beshas mayse a lidl:
eyns-tsvey-dray,
yoder-lider-lay,
oken-boken
mit di glokn...
un der finfter git zikh aleyn dray petsh in beyde bakn, glat azoy, on verter, un lozt zikh loyfn *meshugenervayz in der velt arayn, un nokh im lozn zikh loyfn ale iberike *vayse-khevrenikes.
un nor ikh eyner, ikh, vos hob gekent Bashefenish mer fun alemen, vayl ikh hob gegesn a mol baym *rebn kest, blayb shteyn tsugekovet, nisht tsu konen zikh rirn funem ort.
"geshtorbn? - trakht ikh mir. - vos heyst dos, eygntlekh, "geshtorbn"?...
tsulib vos hot dos gelebt?
un *lemay iz dos geshtorbn?"...
un ikh loz mikh geyn in *kheyder arayn a kuk ton khotsh fun der vaytn, vi azoy shtarbt men.
vi azoy iz, az me shtarbt?...
tsugegangen tsu der tir, derher ikh a modne geveyn mit a shreklekh yomern, mit a *meshune-vildn *nign fun vaybershe *tkhines:
- vey iz mir, vind iz mir, tsu vos hob ikh dikh badarft geboyrn, a *make iz mir a groy-se?
vos iz, mshteyns gezogt, geven dayn lebn oyf der velt?
vos hot got gehat tsu dayn *neshome di umshuldike, zi aropbrengen fun zayn heylikn shtul ahertsu-tsu oyf a mutshen-zikh, zayn an opkumenish far fremde zind, a duner hot mikh dershlogn?
beser volst du oysgerunen bay dayn mamen in boykh, eyder ikh hob dikh geboyrn oyf *tsores mayne groy-se!
beser volt ikh gornit derlebt dikh tsu bagrobn, a shlak hot mikh getrofn a groy-ser!
a likhtikn *gan-eydn zolst du derfar hobn, a guter *meylits khotsh zolst du dortn zayn, zikh mien far dayn tate-mame, far di iberike kinder un far ale undzere libe un getray-e!...
es falt on oyf mir a shreklekhe *more-shkhoyre.
ikh vil antloyfn, nor es vilt zikh mir a kuk ton, vos tut zikh dort in *kheyder?
ikh efn oyf di tir un ikh derze: oyf der erd ligt epes a zakh, mit shvartsn ibergedekt, tsukopns brent a likhtl, un di *rebetsin zitst dernebn, di fis unter zikh, shoklt zikh un veynt un klogt alts mit dem zelbn *meshune-vildn *nign.
akegn ir shteyen dray vayber, noente *shkheynes, *Basye, Pesi un sosi, tsunoyfgeleygt di hent oyfn hartsn, un kukn oyf der *rebetsin mit azelkhe *meshune-vilde farkrimte *penimer, vos ven nit Bashefenish, vos ligt oyf der erd, badarf men zayn shtarker fun ayzn, me zol nit tsezetst vern far gelekhter.
di dozike dray *shkheynes zenen gekumen helfn baveynen Bashefenish;
nor geveynt hobn zey oyf di lebedike, baveynt tate un mame nebekh, vos hobn gehat aza kalike, mshteyns gezogt, vos iz geboyrn a kalike un geshtorbn a kalike...
oykh di iberike kinder dem *rebns hob ikh gezen zitsn oyf der erd un veynen shtilerheyt, *khuts *yankev-Eli (*yankev-Eli iz dokh avekgeshprungen oyf eyn fus tsu di *shamosim, me zol brengen di *mite, mit aza *simkhe, glaykh vi me volt im shikn nokh *kle-zmer), un bay der zayt, in a vinkele oyf a benkl, zitst der *rebe, dem kop aropgelozt, di hent oyf di knies.
ikh bin zeyer naygirik tsu visn, tsi veynt er - vi azoy veynt a *rebe?...
ikh tu a skrip mit der tir un gib a hust - der *rebe heybt oyf pavolinke dem kop, dernokh - di bremen, un ikh derze royte oygn.
ikh volt gemegt shvern, az er iz farveynt...
aheym, du *shkots eyner! - tut der *rebe oyf mir a huk.
es tut mit mir a vorf dos *kadokhes.
ikh khap di fis oyf di pleytses un antloyf vu der shvartser fefer vakst.

  *Z[ayen]

bay nakht oyfn geleger shtelt zikh mir for Bashefenish, mit shvartsn ibergetsoygn, un der *rebetsins veynen un klogn klingt mir in di oyern.
ikh leyen op *kris-shme.
men farlesht nor dos likht, shtelt zikh mir for Bashefenish, mit shvartsn ibergetsoygn, un der *rebetsins veynen un klogn klingt mir in di oyern.
ikh makh tsu di oygn shtark-shtark, ikh zol nit zen;
ikh farshtel mir di oyern shtark-shtark, ikh zol nit hern - es helft nisht:
ikh ze Bashefenish, mit shvartsn ibergetsoygn, ikh her der *rebetsins veynen un klogn.
ikh flays mikh trakhtn fun epes andersh, dermon mikh *bekivn azelkhe zakhn, vos me badarf lakhn, ikh dermon mikh on di dray *shkheynes mit di farkrimte *penimer - es helft nit, es lakht zikh nit!
vi an ekboyer boyern mir in *moyekh *makhshoves un gedankn alerley:
"geshtorbn...
vos heyst gelebt, vos heyst geshtorbn?
tsu vos hot Bashefenish gelebt?
*lemay iz dos geshtorbn?
*lemay?...
ikh dek mikh rekht iber mit der koldre, zog op "*hamapl" un ver antshlofn.
ikh ver antshlofn un es shtelt zikh mir for a shvartse *khupe.
ikh shtey mit Bashefenish unter der *khupe.
ale yinglekh plesken, zingen:
eyns-tsvey-dray,
yoder-lider-lay,
oken-boken
mit di glokn...
*Yankev-Eli, der narisher *bokher mit di geshvolene bakn, shpringt oyf eyn fus un shrayet: "metsutseli! metsutseli!"
un der *rebe mit der *rebetsin veynen un klogn.
Bashefenish kukt mir in *ponim arayn mit *rakhmones, mit gebet, tsit oys tsu mir dos dare hentl mit di oysgeboygene trukene fingerlekh.
es tsit mir, es klemt mir dos harts.
es varft zikh in mir di *neshome.
- vos vilst du, zog ikh, Bashefenish, vos vilst du?
*efsher a paltshine?...
ikh kuk mikh tsu - s'iz gornit Bashefenish.
s'iz gor a foygele a yungs, mit a gel piskele, *Tsiper ben Bolek.
dos foygele tsitert, flatert, makht mit di fligelekh, efnt dos gele piskele, vi a kleyn kind *beshas es vil esn, un se zingt mitn *nusekh fun *koyanim-dukhnen:
tudeli hu-hu!
tudeli hu-hu!
. . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . .
ikh khap mir oyf - s'iz a varemer, a sheyner, a likhtiker zumer-tog.
ale fentster zenen ofn.
dos pishtshen fun di foygelekh un dos shmutsern fun di heysherikn griltsn in di oyern.
mayne tsvey shvester, zlatke un Blyumke sheyne meydlekh mit royte beklekh, vi di fershkes, shteyen ongeton in grine vayse bundes mit bloye shpreynkelekh.
di tseplekh farflokhtn mit royte steyngelekh.
zey shaynen, vi di zun, zey blien, vi di royzn.
- shtey shoyn oyf! - zogn zey tsu mir. - davn op un gey aroys in droysn.
dayne *khaveyrim vartn oyf dir.
zey zenen shoyn do geven tsvey mol.
ir zent dokh haynt fray fun *kheyder, a gantse vokh fray!
a *gdule oyf aykh!
di libe verter "fray fun *kheyder, a gantse vokh fray" derkvikn dos harts, dervaremen di *neshome, un es trogt mikh,  es glust zikh mir loyfn tsu mayne *khaveyrim.
nor in eynem mit dem frayzayn fun *kheyder dermon ikh mikh on Bashefenish, un es tut mir vi a shtokh mit a nodl un a ris op in hartsn:
- nishto Bashefenish! geshtorbn Bashefenish!
un ikh loyf aroys tsu mayne *khaveyrim.

  *kH[es]

droysn iz zumer.
der himl iz oysgetsvogn, reyn, loyter vi a shpigl.
keyn shpreynkele, keyn vintele.
di zun shmeykhlt, di zun brot, di zun bakt.
mir lozn zikh geyn ale in eynem tsum taykh bodn zikh, khapn fishlekh.
un *beshas loyfn, *beshas bodn zikh, *beshas khapn fishlekh lozt mikh nit op der gedank, alts yener gedank:
- nishto Bashefenish! geshtorbn Bashefenish!
ale oysgeton, *Odem-naket, oysgebodn zikh, aroys fun taykh, oysgekatshet zikh in blote, vi di *khazeyrim, un vider a mol zikh opgebodn, lang gebodn zikh, gevorn bloy, vi miltsn, ongehoybn tsitern, klopn mit di tseyn, - lign mir shoyn oysgetsoygn oyfn ongeglitn zamd, kegn der heyser brenendiker zun, kegn der bloyer yarmlke funem hoykhn himl.
nor tsvey fun undzer *khevraye, *Khayim der groyser un *Khayim der kleyner, zenen nokh in vaser.
zey hobn kuntsik tsunoyfgebundn tsvey hemdlekh in eynem far di arbl, gemakht a nets, un zey khapn fishlekh.
dos heyst, s'zol zayn fishlekh, voltn zey gekhapt;
der *khisorn iz, vos s'iz nishto keyn fishlekh.
dos heyst fishlekh zenen faran, nor tsu *Khayim dem groysn un tsu *Khayim dem kleynem in der nets arayn viln zey nit geyn.
zey hobn keyn *kheyshek nit.
- tifer, *Khayim, tifer!
beyg zikh, *Khayim, beyg zikh!
tsum breg, *Khayim, tsum breg, nor pavolinke di fishlekh!
azoy komandevet *Khayim der groyser mit *Khayim dem kleynem, un beyde fishkhapers geyen ongeboygn bizn haldz in vaser, shlepn pavolinke di nets aroys tsum breg, kukn-kukn in hemd arayn - nito keyn fishlekh!
- lozt undz, mikh mit Motlen, mir veln gikher khapn!
azoy zogt Motl der royter un shpringt arayn mit Motl dem shvartsn in vaser arayn, un di naye tsvey fishkhapers arbetn nit shlekht, geyen geshmak, trit bay trit, rekht ongeboygn, *kimat me poyzhet oyfn opgrunt funem taykh.
un der taykh finklt, vigt zikh, shpiglt op in zikh di bloye yarmlke funem hoykhn himl, vos tsitert in vaser, treyslt zikh ahin un aher.
droysn iz shtil.
me zet nisht keyn lebedikn *nefesh.
me hert nisht keyn pips.
*Dovid-Leyb der vaserfirer iz gekumen mitn fesl, ongefilt dos fesl, ongetrunken dos ferdl, un aleyn zikh opgevashn dos royte sheyne *ponim mit der koltenevater bord un opgevisht mit der farshmoltseveter pole - un avek in shtot arayn.
di tsvey-dray veshins, vos zenen geshtanen baym taykh, vos hobn biz aher gepatsht mit di bretlekh ibern nasn gret, hobn tsunoyfgenumen dos vesh oyf di pleytses un avek in shtot arayn.
s'iz shtil un ruik.
shtil dos vaser, shtil der himl, shtil altsding arum un arum.
*afile di zhabes, vos hobn zikh biz aher gelozt hern mit zeyer "kerrr-kerrr" un mit zeyer "bul-bul-bul", zenen antshlofn gevorn.
nokh a minut - un altsding vert farshtorbn.
es shlisn zikh di oygn, es glust zikh, oy glust zikh lign mitn nasn layb oyfn heysn trukenem zamd, lign, halb-tsugemakht di oygn, un kukn un trakhtn un drimlen...
plutsim hert zikh a *kol:
- gekhapt! gekhapt!
dos *kol iz geven mit aza *simkhe, punkt vi dos *kol fun yene, vos zenen geforn mit kolumbusn oyfn shif, *beshas zey hobn derzen Amerike.
ale tuen mir zikh a vorf un a loz arop-barg tsum breg, tsu di naye tsvey fishkhapers, kukn arayn in der nets arayn un derzeen:
es varft zikh an arbl fun der hemd.
- fish! fish! *dogim! fish! - zingen mir ale un tantsn unter.
un azoy vi mir zingen un tantsn - az se shpringt nit aroys fun der nets glaykh oyf undz a groyse, a groye, a *miese, a paskudne zhabe mit tsvey narishe vaserdike oygn!
un mir lozn zikh ale loyfn hendum-pendum aroyf-barg, ibern ongeglitn zamd, mit a kvitsheray:
- gvald, yidn, *shma yisroel, ratevet!!! - - -

* * *

der ibershrek, geveyntlekh, lozt zikh oys mit a gelekhter, un *khevre vern nokh lustiker, nokh freylekher.
me valgert zikh in zamd, me katshet zikh in blote, me polyosket zikh in taykh.
s'iz gut - gut on an ek, on a breg.
a kleynikayt - men iz fray, a gantse vokh fray!
un nor mikh lozt nisht op der gedank, alts yener gedank:
- nishto Bashefenish! geshtorbn Bashefenish!
geshtorbn! geshtorbn! geshtorbn!...

--> blumen