der Keynernit

di *nevue fun shvartsaplen 19: der Keynernit

  A

ongehoybn hot zikh di kurtse gesheenish mit a *sakh yorn krik, ober s'amolike iz far mir *mamoshes, mitn hant ontsutapn.
s'klapt in mayn bavustzayn, vi mayn bavustzayn volt geven mayn harts.
dos klapn iz nit azoy fun maynet vegn, vi fun vegn maynem a *hoyf-shokhn bay dem taykh Vilie.
un vayl keyner hot nit gevust vi yenem yidn ruft men, hot men im gerufn: der Keynernit.
oder bloyz: Keynernit.
baym vendn zikh tsu im hobn andere im gerufn: *reb *shokhn.
der apteyker funem zelbikn hoyf hot im gerufn: panye *shokhn.
er hot gevoynt in ek hoyf lebn di skladikes, vu di *shkheynim haltn zeyer shmatevarg, un merstns kletslekh bereze-holts, ayngekoyft bay *poyerim in harbst farn onkumendikn vinter.
baym arayngang tsum Keynernit un zayn vayb, vos hot yo gehat a nomen, di hiltserne Blume hot zi geheysn, iz geshtanen oyf der vakh a vild barnbeyml, vos bloyz di kroen hobn *hanoe gehat fun zayne barndlekh.
der eyntsiker koymen vos um vinter hot zikh nit aroysgevaklt fun im keyn tsoytl roykh, iz geven der koymen vos unter im hot gevoynt Keynernit un zayn vayb, di hiltserne Blume.

  B

nokh a langer trakhtenish hob ikh zikh dertrakht, far vos der koymen funem *shokhn-on-a-nomen hot an oysgeroykherte *neshome: s'iz derfar, vayl Keynernit iz aleyn a *min roykh!
oyb azoy, hot mayn gedank vayter gearbet, iz dokh dem Keynernits tate-mame geven a fayer!
nor *halemay zeyer *yoyresh, der *shokhn mayner, iz umnomendik iz fort a retenish.
m'hot zikh in hoyf untergehert, az di hiltserne Blume ruft im oykh nit azoy vi s'firt zikh bay mentshn un *afile bay hint un kets, nayert zi ruft im er.
iz er hungerik ha?
vil er geyn in bod?
s'treft: me klapt bay nakht in undzer tir, vos iber di skripedike trep.
kh'shpring arop fun geleger (kh'halt in leyenen a bukh) un tu a freg mit a ziser naygerikayt:
- ver?
fun hinter undzer tir vos hengt oyf eyn zavise, farnem ikh a hustikn entfer:
- Keynernit.
khotsh ikh veys az dos iz mayn *shokhn fun hintern vildn barnbeyml, makh ikh zikh *tamevate:
- ver klapt es, a nomen!
der hintertiriker makht zikh nokh mer *tamevate:
- nu, Keynernit, loz arayn.
- oyb Keynernit, hob ikh nit vemen arayntsulozn - entfer ikh mit shpilevdiker *khutspe, ober derfil bald a vareme gnodikayt un kh'tsi op dem rigl fun der tir.
fun dem hengendikn naftlomp antkegn iber vern goldik beyde vontses fun zayn boksern *ponim.
s'tut a shlog fun im a *reyekh fun bronfn.
a roykh zol zayn *shiker? ver den zol zayn *shiker, oyb nit a roykh!
- mit vos kon ikh aykh dinen, *reb *shokhn, - tu ikh a freg un shar im unter a benkl.
- *efsher konstu mir antlayen a nodl?
an andersh mol:
- kh'darf a tsibele.
un vider a mol:
*efsher konstu mir antlayen a shtern, ikh'l opgebn.

  G

vos hot men vegn undzer *hoyf-shokhn Keynernit un vegn zayn vayb di hiltserne Blume nit oysdertseylt!
A. az Blume hot fun im geboyrn dray hiltserne kinder, tsvey meydlekh un a yingl.
beyde meydlekh zenen farbrent gevorn unter der *khupe un der *bokher - dos iz nit keyn anderer vi der vilder barnbeyml in ek hoyf.
B. az Keynernit iz a *levone-geyer. m'hot im gezen in a *levone-nakht arumshvebn iber di dekher fun shtot un shpiln oyf a fidele; az di *levone aleyn shvebt arum iber dekher un shpilt oyf a fidele - vundert men zikh nit.
G. az undzer *shokhn hintern vildn barnbeyml iz *farmishpet geven tsum toyt farn shisn in a hoykher shishke.
nor az m'hot im gefirt hengen, iz di *tlie *nelem gevorn.
vos fun di ale dertseylenishn hot a funk *emes, veys ikh nit.
ober say oyf der velt say oyf yener bin ikh greyt tsu shvern, az der zelbiker parshoyn hot oykh ongeklapt tsu mir in a geto-baheltenish.
der shney iz gelegn a gekoyleter ibern opgetsoymtn *shetekh.
shpirhint hobn zikh gerisn tsu tsaplendike *khaloymes.
der onklap in der baheltenish hot mikh yemolt nit ibergeshrokn.
er iz geven kentlekh.
mir hot zikh *afile a dakht geton, az kh'gefin zikh in mayn heym iber di skripedike trep.
fun destvegn hob ikh geton a freg durkh a shparune s'eygene vos het a mol.
- Keynernit - hob ikh farnumen dem *gilgl fun zayn shtim.
kh'hob im arayngelozn.
baym ontsindn a shvebele hob ikh im derkent.
s'iz der zelbiker.
bloyz di vontses hobn zikh gebitn: tsvey ongesharfte serpn.
zayne verter hobn keyn *moyre nit az di serpn veln zey tseshnaydn:
- hayntike nakht tsind ikh unter di shtot.
oys mitn *ashrey yoyshvey beysekho!
in vald arayn, in vald arayn!
hot es gebrent baginen undzer opgetsoymter *shetekh tsi di firkantike zun?

  1988