di froy in der shtroyener paname

griner akvaryum 2:  Di froy in der shtroyener paname

In eynem a tog fun der *shkhite-tsayt bin ikh gezesn in a tunkl *kheyderl un geshribn. Glaykh der *malekh fun *shire volt mir fartroyt: "In dayne eygene hent iz di *breyre. vet dayn gezang mikh bagaystern, vel ikh bashitsn dikh mit a flamiker shverd, *ele nit - zolstu nit hobn keyn *tayne... Mayn gevisn vet blaybn reyn".
kh'hob zikh derfilt in *kheyderl vi di hengendike tsung in a glok. A rir, a tsapl - un der glok vet zikh bald tseklingen.
In der shtilkayt hobn zikh gepikt verter.
s'hot zikh derhert a klap fun a fingerbeyn in tir.
Di shtilkayt iz zikh tselofn ibern dil, vi kvekzilber fun a geplatstn termometer.
"A *sakone, a fraynd vil vorenen". Ikh hob opgetsoygn dem rigl.
s'bavayzt zikh a froy. Der ayndruk - a betlerin. S'iz nit keyn novine. In der poyze tsvishn toyt un toyt, ven s'kinigt der hunger in zayn fuler skeletisher glorye, tsien zikh *hamoynim betlers vi geshvolene heysherikn. Nor di betlerin hot iberrasht mit ir kleydung: a shtroyene zumerhut, a *min paname, baputst mit fartriknte pozemkes; a lange altmodishe krinoline - a regn-boygn fun shmates; bay der zayt a torbe; fun ir haldz hengt arop a din shvartsglozik shnirl un oyf im a binokl in helfandbeyn; un di shpitsn fun ire lakirkes - tsvey robn glantsike mit ofene blut-royte shnoblen.
kh'hob gornisht gefregt, nor derlangt an okrayets broyt, bay di randn farshimlt.
zi shtelt a por trit foroys, nemt dos broyt, leygt avek oyfn tish un dernokh - mit der shtim fun a kukavke:
- Oyb kh'hob keyn *toes nit zent ir der parshoyn, un oyb azoy vel ikh s'broyt nit nemen.
- Ir kont zikh tsuzetsn, muminke, vet aykh zayn hantiker. Un dos broyt? ye, take shiml. Nor oyf mayn vort, keyn ander broyt hob ikh nit. M'et nokh derlebn tsu esn *khale.
Un ikh vayz der froy dem eyntsikn taburet un aleyn zets ikh zikh oyfn tishl, antkegn.
- Oy, nit dos meyn ikh, *benemones, - farheybt zi di krinoline nit ayntsukneytshn, vi a tentserin, un zetst zikh oyfn taburet.
- Iz derloybt tsu fregn a kleynikayt?
- A kleynikayt iz a kleynikayt, muminke. Ir darft nit tsu mir keyn hentshkes.
- Ot lign boygns papir. Nokh frish der tint oyf zey. ver hot geshribn?
- Ikh...
- Zent ir a shrayber?
- A shrayber.
Nit bloyz fun di oygn-vinklen - fun ale kneytshn ire nemen kapen trern. A roze, shmeykhlendike frishkayt, vi a nepl nokh a mayovn [zik OPB.] regn, blit aroys fun ir *neshome.
- oyb azoy iz gut. Un atsind lozt mir oysgisn s'harts, far di minutn vet aykh der eybershter batsoln mit yorn.
zi tsit aroys fun arbl a roz tikhele mit zilberne bazeymungen un barirt di lipn. Fun tikhele - di *gsise fun an altn parfum. Un zi dertseylt:
- Mayn nomen iz Felitsye Poznanski. Der shrayber Y. Y. Zinger hot mikh fareybikt in a roman. A mol hob ikh oysgezen andersh. Nor dos iz nit vikhtik.
zi tsit aroys fun tsveytn arbl nokh a tikhele fun a buntn pave-kolir, mit an ander *parfum-reyekh, visht op di faykhtkayt unter di oygn un dertseylt vayter:
- Iz ot di Felitsye, lomir zogn s'iz a tsveyte, nit di betlerin vos zitst do lebn aykh, a mol geven an *oysherte. S'heyst - ir man Ignats iz geven a milyoner. Nayn fabrikn, hunderter vebmashinen. In eynem fun zayne palatsn hot gevoynt der prezident fun shtot. oyser dem iz er geven ern-konsul fun Portugal - -
Der zunfargang balaykht ire kneytshn mitn likht fun grine gliverem. Zi vert diner, ayngeshrumpener un zet oys vi a mumye fun an alt-egiptisher [B: altegiptisher.] printsesin.

- Ignatsn hot keyner nit lib gehat, zayn familye oykh nit. M'hot im gehaltn far a mizantrop. Nu, *efsher. Me tor azoy laykht nit *mishpetn. Zayn mentshnfayndshaft [zik OPB.] hot gehat a *sibe. Er hot kindvayz tsebrokhn di noz vi a leymenem tepl un di greste profesorn in der velt hobn nit gekont tsunoyfklepn. Hot er gemuzt onton a tsugeshtelte noz, a gumene. *Makhmes dem hot er farlorn di shtim fun a mantsbil, hot geredt din-din, shoyn tsu din, vi an ersht geboyrn ketsele.
Felitsye hot im yo lib gehat. Un nit far zayn raykhkayt, far zayn banemung, neyn, zi hot im lib gehat far zayn shraybn. Er hot geshribn in poylish a poeme vegn *Ievn...
In di nekht bay zikh in kabinet, flegt er oyston di gumene noz, er zol frayer konen otemen un shraybn biz in heln tog arayn.
Un Felitsye flegt zayn di gliklekhste in der velt. Neyn, s'iz nit Poznanski, der fabrikant, s'iz Hayne, Bayron! Bayronen hot gefelt a shtikl fus - nu, iz er nit geven der grester poet fun zayn yorhundert? Azoy oykh Poznanski vos im felt a shtikl noz...

Der zunfargang tseglit fun droysn dem kupernem glok fun mayn beydeml. Dos geveyn fun a bahaltn kind voglt tsu zayn bashefer. Un di froy in der shtroyener paname halt in dertseyln:

- In ershtn *milkhome-tog hot zikh a drey geton s'redl. A shpliter fun a bombe hot getrofn Ignatsn in kop. Far zayn oys'hoykhn di *neshome hot er farshvoyrn: Felitsye, tayere, ze tsu rateven mayn verk, in dem iz mayn gants lebn. Mayn *oylem-haze un *oylem-habe

- - Mit eyn valizke in hant iz Felitsye antlofn fun der shtot. Ineveynik - di poeme vegn *Ievn, a bintl dimentn un ir kostyum vos zi hot getrogn oyfn masknbal, ven zi hot zikh bakent mit ir man. Baym ibershvartsn di litvishe grenets in a shifl iber a taykh, hot zikh dos shifl ibergekert un di valizke iz arayngefaln in vaser. Durkh a *nes iz Felitsye dershvumen tsum breg un dertseylt dem grenets-firer vegn ire dimentn, hot er zikh etlekhe mol untergetunkt untern vaser un aroysgetsoygn di valizke. Geven an erlekher poyer, vi m'hot frier opgeredt azoy hot men zikh shpeter tseteylt: Er hot bakumen ale dimentn, un zi - ir mans eybikayt, zayn verk, un dem kostyum vos zi hot getrogn oyfn masknbal... Ir kont im zen, Felitsye trogt im oykh itster... Zi vil in im tantsn oyfn masknbal fun toyt...

Di froy in der shtroyener paname derlangt zikh plutsem a shtel oyf un makht a reverans vi a mol, oyf yenem himlishn masknbal. Nor vos iz geshen? zi kon zikh tsurik nit opbeygn. Ir *ponim tunklt, minyet zikh vi durkhgebrent papir un oyf di randn fun ir shtroyener paname blutikn di pozemkes.

- Men darf nit keyn vaser, men darf nit. A tsvik untern hartsn, a narishkayt. vu haltn mir? yo, kh'vel makhn bekitser -
zi hot shteyendik mikh bakukt mitn binokl un ir *kol hot bakumen a klang, vi s'volt geplatst in ir an oder:
- Atsind bin ikh a betlerin. Shoyn bald a yor azoy. Geven a tsayt ven kh'hob gelernt mit tsvey meydlekh portugezish un far yeder lektsye genumen tsvey kartofl. Nor zint di meydlekh zenen farshvundn hob ikh nit mit vemen tsu lernen portugezish. Gey iber di hayzer. Ober nit bloyz tsulibn shtikl broyt. Ikh hob gevolt gefinen aza eynem vi ir, a shrayber, un im ibergebn dos maysterverk fun mayn tayern man. vayl ikh, liber mentsh, vel shoyn lang nit tsien, vel geyn bagegenen di tsvey meydlekh... Git a hant, az ir vet oys'hitn di poeme vegn *Ievn azoy vi ayere eygene papirn, un nokh der *milkhome - farshteyt ir dokh aleyn... Git a hant!..

ven ir beynike rekhte hant mit di eydele pyano-finger hot zikh ayngeshlosn in mayner, hot di linke hant aroysgetsoygn fun torbe a brulyon in keshene-format un avekgeleygt oyfn tish lebn farshimltn broyt.

Az di froy iz arop - hot der glok zikh tseklungen. Er hot nit gekont mer oys'haltn di shtumkayt. Di shtumkayt fun alte mentshn, vos men khapt in di gasn.

[3]  Kindershe hentlekh
tsurik griner akvaryum