*Sholem-bayis

*Khayim iz a treger.
az er geyt durkh di gas, ayngehoykert untern kastn *skhoyre, zet men im nisht aroys; es dakht zikh, az der kastn geyt aleyn oyf tsvey fis... dos shvere otemen hert zikh dokh fun vaytns!
dokh - ot leygt er op di last, bakumt zayne etlekhe groshn; er glaykht zikh oys, otemt shtark op, bindt op di poles, visht zikh op dem shveys fun *ponim, geyt glaykh tsum brunem, tut a por shlung vaser un loyft in a hoyf arayn.
er shtelt zikh nebn a vant, heybt oyf dem rizn-kop azoy, az der shpits bord mit der noz, mitn dashek funem hitl, kumen oys oyf eyn *shetekh.
er ruft:
- *Khane!
fun untern dakh efnt zikh a kleyn fentsterl, un a kleyn vayberish kepl in a vaysn tsipik entfert:
- *Khayim?!
dos porfolk kukt zikh gants tsufridn on; di *shkheynim zogn: zey ketshken zikh. *Khayim varft aroyf zayn fardinst, ayngeviklt in a shtikl papir. *Khane khapt es in der luft; es iz ir nisht dos ershte mol.
- a *berye-nifloe! - makht *Khayim, un hot gor keyn *kheyshek nisht avektsugeyn.
- gey, gey, *Khayim! - shmeykhlt zi, - ikh kon mikh nisht rirn fun krankn kind... ikh hob tsugeshtelt dos vigl tsum koymen...
mit der hant shoym ikh un mitn fus vig ikh.
- vos makht es, nebekh?
- beser!
- geloybt iz got! un Hene?
- bay der neytorin!
- Yosl?
- in *kheyder.
*Khayim lozt tsurik arop di bord, geyt avek un *Khane kukt im nokh, biz er vert ir farshvundn.
donershtik un fraytik doyert es lenger.
- vifl hostu do inem papirl? - fregt *Khane.
- tsvey un tsvantsik groshn.
- ikh hob *moyre, es iz veynik!
- vos darfstu den, *Khane?
- far a zekser shmirekhts farn kind, far etlekhe groshn likht, *khale hob ikh shoyn... fleysh oykh, anderthalbn funt... nu - bronfn oyf *Kidesh!... haynt darf men nokh etlekhe drenglekh!
- drenglekh vel ikh dir shoyn shafn, es muz zayn oyfn mark.
- darf ikh nokh...
un zi rekhnt oys, vos zi darf nokh alts oyf *shabes. *sof-kl-sof blaybt: az men kon *Kidesh makhn iber *khale, un az on a *sakh zakhn iz zikh gants laykht tsu bageyn.
der *iker iz - bentshlikht, oykh di zalb farn kind!
un fun destvegn, az got helft, di kinder zenen gezunt, di meshene laykhter - nisht farzetst, *bifrat, oyb es iz do nokh a kugl - hot dos porfolk gor a freylekhn *shabes!
vorem *Khane iz a *berye-nifloe tsum kugl!
shtendik felt ir epes; do mel, do eyer, do fets, un tsum *sof kumt aroys a feter, a ziser, a *mekhayediker kugl; er tsegeyt *poshet in ale *eyvrim!
- dos kokht der *malekh, - zogt *Khane, un shmeykhlt far *nakhes.
- yo, a *malekh, *avade a *malekh! - lakht *Khayim, - du meynst, az du bist a kleyner *malekh, az du haltst oys fun mir un fun di kinder... vifl mol tuen zey dir on *tsores, ikh ver a mol beyz... nu, ikh her epes a *klole fun dir, vi andere bay di vayber? un *basher, du host a *sakh *nakhes fun mir? du un di kinder geyen naket un borves... tsu vos toyg ikh? nisht tsu *Kidesh, nisht tsu *havdole, ikh ken *afile nisht rekht keyn *zmires zingen...
- bist fort a guter tate, un a guter man! - halt zikh *Khane baym irikn, - aza yor oyf mir, un oyf *kol-Yisroel... ikh zol mikh nor eltern mit dir, *riboyne-shel-oylem!
un dos porfolk kukt zikh in di oygn arayn azoy gut, azoy varem, un azoy mitn gantsn harts, az es dakht zikh, zey zenen ersht fun unter der *khupe afer...
es vert nokh freylekher baym tish...
nor nokhn shlof, geyt *Khayim in kleynem shulkhl arayn hern *toyre.
dort lernt a *melamed mitn prostn *oylem "*Alshikh". es iz heys, di *penimer zenen nokh farshlofn; eyner khapt nokh a driml, der tsveyter lozt aroys a hoykhn genets; nor raptem, ven es kumt tsum rekhtn ort, men *shmuest fun yener velt, fun *gehenem, vu men shmayst di *reshoim mit ayzerne riter; fun likhtikn *gan-eydn, vu di *tsadikim zitsn in goldene kroynen un lernen *toyre... demolt vern ale oyfgelebt; di mayler - ofn, di *penimer - royt... men hert zikh ayn on an otem, vos es vet zayn oyf yener velt!
*Khayim shteyt geveyntlekh baym oyvn. er hot trern in di oygn, es tsitern im hent un fis; er iz in gantsn oyf yener velt!
er laydt tsuzamen mit di *reshoim; bodt zikh in heyser smole; er vert gevorfn *kaf-hekale, kloybt shpener in viste velder... alts lebt er durkh, un es badekt im der kalter shveys far dos hot er shpeter *nakhes glaykh mit ale *tsadikim: dos likhtike *gan-eydn, di *malokhim, der *levyosn, der *shor-habor, un ale gute zakhn, shteln zikh im for azoy lebedik un azoy *boylet, az ven der *melamed endikt, git a kush un farmakht dos *seyfer, khapt er zikh oyf vi fun a *kholem, take vi fun yener velt.
akh, - khapt er shver dem otem, vos er hot ayngehaltn bay der gantser tsayt, - *riboyne-shel-oylem! khotsh a shtikl, khotsh a pitsl, khotsh a brokenyu *oylem-habe... far mir, far mayn vayb, un far ale mayne kinderlekh!
un demolt vert er troyerik; er fregt zikh: "imshteyns gezogt, fun vos, far vos?..."
eyn mol iz er nokhn lernen tsugegangen tsum *melamed:
- *rebe, - zogt er, un zayn *kol tsitert, - git mir an *eytse, ikh zol *zoykhe zayn tsu hobn *oylem-habe!
- lern, mayn kind, *toyre! - hert er a *tshuve.
- ikh kon nisht!
- lern *mishnayes... *Eyn-Yankev, khotsh *Peyrek...
- ikh kon nisht!
- zog *Thilim!
- ikh hob keyn tsayt nisht!
- davn erntst!
- ikh farshtey nisht, vos ikh davn!
der *melamed kukt im on mit *rakhmones.
- vos bistu? - fregt er.
- a treger.
- nu, zay *meshamesh *talmide-khakhomim.
- vos heyst?
- trog, *lemoshl, ale farnakht in *bes-hamedresh arayn a por kanen vaser, di *lomdim zoln hobn tsu trinken...
*Khayim vert derfreyt.
- *rebe, - hot er vayter gefregt, - un mayn vayb?
- az der man zitst oyf a shtul in *gan-eydn, iz dos vayb zayn fisbenkele.
az *Khayim iz aheymgekumen *havdole makhn, iz *Khane gezesn un gezogt "got fun *Avrom". az er hot zi derzen, hot im epes ongekhapt baym harts.
- neyn, *Khane, - falt er tsun ir tsu, - ikh vil nisht, du zolst zayn mayn fisbenkele... ikh vel mikh aropbeygn tsu dir, ikh vel dikh oyfheybn un zetsn dikh nebn mir. mir veln tsuzamen zitsn oyf eyn shtul, vi atsind... es iz undz azoy gut tsuzamen... herst, *Khane, du muzst zitsn mit mir oyf eyn shtul... der *riboyne-shel-oylem vet muzn bashteyn.