2: ver zaynen zey?

fraytik iz geven di geshikhte, in same bren fun datshe-sezon.
di hits iz geven mit *sakones-nefashes.
*Kasrilevker yidn hobn zikh geaylt keyn "*erets-Yisroel" oyf *shabes, zikh geshtupt un geshpart un gekvetsht un gerisn zikh tsu *Avreml dem koleyshtshik in furgon arayn, gekrokhn kop oyf kop,
un *mamesh geshlogn zikh far di erter.
*Avremls "koleyke" - dos iz a produkt fun *Kasrilevker progres, fun *Kasrilevker modernizm.
*beetsem ober iz dos a proster vogn, a gevezene boyd, vos me hot aruntergerisn dos baydl, avekgeshtelt in der leng [fun dem vogn eyne akegn dem andern, tsvey lange] benk un *vayikro shmoy beyisroel "koleyke".
dos iz geven take *Avremls oyftu.
er hot es oysgetrakht un er ekspluatirt es *ad hayoym haze - bizn hayntikn tog.
*Avreml aleyn, der konduktor un der *balebos fun der "koleyke", iz zikh geshtanen *tkhiles bay der zayt mit a papirosl in moyl, gants ruik un mit fargenign tsugekukt, vi azoy yidn shlogn zikh iber zayn "koleyke".
funem farruktn hitl aroyf hot aroysgekukt zayn breyter, gekneytshter, royter, shtark-farshvitster shtern.
eyn hant hot er farleygt ahinter, eyn oyg iz bay im geven tsu, dos andere halb geshmeykhlt, glaykh vi er volt veln zogn oyf *balegole-shprakh:
- shtupt zikh yidelekh, shlogt zikh[,] rayst zikh, bayst zikh.
lomikh nor okorsht oysreykhern ot dos dozike papirosl, vet shoyn a *ruekh in ayer fornt un mitn arayn un s'vet kumen a gute *kholyere oyf ayer tatn!
un *kakh-have. oysgeshpign dos letste shtikl papiros, hot er farkatshet di arbl un a nem gegebn zikh tsu di pasazhirn - makhn a "parondek" in der "koleyke".
shtil[,] on verter un gor on *shum tseremonyes, hot er genumen shlepn vemen far a hant un vemen far a fus fun dem furgon aroys, varfn zey arop fun der "koleyke", glaykh vi dos voltn geven nit keyn lebedike mentshn, nor toyte zeklekh kartoflyes, khreyn oder mern.
gor nit zayn *eysek - ir megt im zidlen, ir megt im shiltn, vos hert er aykh?
do iz er *balebos, un nit nor *balebos, er iz do *keyser. un nit nor *keyser aleyn, nor a "samoderzhets" - a zelbsthersher. vorem er iz eyner.
di "koleyke" - dos iz zayn idee.
er hot dos tsugetrakht un durkhgefirt, un er hot far konkurents keyn *moyre nit, vorem - anu, loz emetser pruvn im nokhmakhn!
keyner vet mit vagn zikh zatshepen mit aza *sheygets, vi *Avreml.
iz eyns. un tsveytns, vos veln ton tsvey "koleykes", az eyn "koleyke" geyt oykh a gantse vokh leydik, oyser *erev-shabes?
deriber iz zikh *Avreml fest mit zayn *parnose, hot far keynem keyn *moyre nit, saydn far got.
nokh a minut - un *Avreml der konduktor iz shoyn bay zikh oyf der kelnye.
a tsi mit di leytses, a shmits mit der baytsh, a knak mit der tsung - un di shtark bazetste "koleyke" geyt shoyn.
farfaln. di ibergeblibene pasazhirn nebekh veln *mistome muzn vartn, biz er vet zikh umkern tsurik nokh a mol fun "*erets-Yisroel" keyn *Kasrilevke, un di, vos hobn nisht keyn geduld tsu vartn, veln a *breyre hobn nemen di fis oyf di pleytses un - marsh tsu fus keyn "*erets-yisroel" oyf *shabes.
un ot same in der minut, vos di shtark bazetste "koleyke" hot zikh gerirt fun ort, zaynen oysgevaksn, vi fun unter der erd, nokh a por pasazhirn, a yidene mit a meydl.
di yidene - ongelodn fun oybn biz arop mit koyshlekh un mit peklekh.
dos meydl - in a hitele mit a zontikl un mit azhurne hentshkelekh oyf di hent.
di yidene - farshvitst un farshlumpert, fartareramt un tsetrogn, mit a royt farbrent *ponim, veys nit oyf voser velt zi iz.
dos meydl - oysgeputst, vi a panyenke, geyt shmole tritlekh iber ir shmol kleydl, fun vanen es zeen zikh aroys di lakirte kamashn oyf azelkhe hoykhe optsasn, az s'iz shver tsu farshteyn, vi azoy zi halt zikh oyf di fis.
nisht kukndik deroyf, vos di "koleyke" hot gerirt funem ort, hot zikh di farhavete[,] fartareramte yidene mit eyn hant ongekhapt in dem geyendikn vogn, un nit genug, vos zi aleyn iz geshtanen in a *sakone oyf *derharget tsu vern, hot zi nokh mitgerufn dos oysgeputste meydl, nokhgeshrien tsu ir fun der vaytn:
- gikher, *Esterl, gikher! khap zikh on mit der hant on der "koleyke", vorem mir konen [nokh] farshpetikn!
un tsum *balegole hot zi zikh ongerufn:
- *reb *Avreml! got iz mit aykh! vos flit ir azoy? biz *shabes iz nokh vayt - ir't nokh aynforn!
*Avreml der *bal-koleyke hot nit nor keyn *kheyshek gehat optsushteln dem vogn - *aderabe, er iz nokh arayn in ambitsye - *balegolishe ambitsye iz geferlekh! - un er hot a tsi gegebn bay di leytses, un di yidene hot er *mekhabed geven mit a faynem *yevorekhekho, oysgegosn *kol-khamosoy oyf gants *Kasrilevke:
*berosh khapt zey avek der *ruekh, az es kumt fraytik! a gantse vokh kukt men nit on keyn parshoyn in di oygn! a shtot - brenen zol zi oyfn fayer! vyo, moi vorobeytshiki, kumen zol a gute *kholyere oyf ayer tatn.
un er hot derlangt mit der baytsh di "vorobeytshikes", zey zoln makhn fis, un take mit der eygener baytsh, vos er shmayst di "vorobeytshikes", hot er derlangt der ayngegesener yidene iber der hant, gegebn ir ontsuherenish, zi zol oplozn dem "furgon".
dermit volt zikh *efsher der intsident geven geendikt. hot zikh ober in der "koleyke" gefunen a "kavalir", a yungerman in vayse hoyzn, mit a breytn geln pas, fun velkhn es hot zikh aroysgebomblt a ledern keytl mit a shtolener podkeve;
oyf di fis vayse shikh, oyfn kop a kleyn shtroyen kapelyushl, un dos *ponim in gantsn gerazirt, vi bay an artist, un *moyredik farshvitst.
in eyn *keref-ayen hot der doziker yungerman *beryesh gegebn a shprung aroys fun der "koleyke". mit groys *mesires-nefesh aroyfgeshtupt oyf der "koleyke", glaykh tsu di iberike pasazhirn oyf di fis, frier di yidene, dernokh dos meydl.
dernokh hot er aleyn oykh gevolt aroyfzetsn zikh, hot *Avreml der *bal-hakoleyke im opgehaltn.
der *balagole iz geven azoy oyfgeregt oyf der *uvde funem gegoltn kavalir mit di vayse hoyzn un mit der shtolener podkeve, az er hot nisht gekont aynzitsn mer oyf der kelnye.
hot er mit a shtarkn "tprrru" opgeshtelt di ferdlekh, hastik aropgeshprungen fun der "koleyke" un iz tsugegangen glaykh tsum yungnman mit der shtolener podkeve, un *beshas-mayse hobn im di oygn gebrent, dos *ponim gefayert un der farshvitster shtern iz gevorn nokh mer farshvitst.
der yungerman, der held, hot, *aponim, farshtanen, az dos vet im glat nit oployfn, hot er zikh gaytsik avekgeshtelt akegn dem *bal-hakoleyke, greyt ontsunemen dem aroysruf.
oykh di parshoynen fun der "koleyke" hobn aroysgezen, az do vet epes forkumen [epes] a sheyne zakh. hobn zey zikh tsugegreyt tsu altsding
un dervayl batrakht di tsvey heldn, dem *balegole mit der baytsh un dem yungnman mit der podkeve, vi zey shteyen dos azoy ongedrudlt eyns oyf dos andere, vi di hener, un *shmuesn zikh oys in kurtse, nor sharfe verter.
der doziker *shmues iz azoy hoykh-interesant un past zikh shtark tsu a roman, az der gantser dialog muz ibergegebn vern pinktlekh, stenografish:

*Avreml *bal-hakoleyke: zog mir nor, yungerman fun der tsig, ver bistu dos, vos ken ikh dikh nit?

yungerman fun der podkeve: vos geyt es aykh on, ver ikh bin?

*Avreml *bal-hakoleyke: vos heyst, vos geyt es mikh on? du veyst, mit vemen du redst?

yungerman fun der podkeve: far vos zol ikh nit visn?

*Avreml *bal-hakoleyke: vi bald az du veyst yo, ver ikh bin, freg ikh dikh, vos bistu do far a munderfe[r]tser, vos du nemst mir aroyf parshoyndlekh oyf der "koleyke" on mayn visn? un vos far a *mekhutn bistu mit ot di vayber?

yungerman fun der podkeve: vos far a *mekhutn ikh bin - iz nit ayer *eysek. ir zetst zikh avek oyf ayer ort[,] tut a shmays di ferdlekh un fort keyn "*erets-Yisroel"!

*Avreml *bal-hakoleyke: azoy zogstu? un ikh zog dir, az ikh vel nit rirn funem ort, biz ot di dozike yidene mit ot dem dozikn meydl veln mir nit arop fun der "koleyke"!

yungerman fun der podkeve: vos redt ir?

*Avreml *bal-hakoleyke: ot dos, vos du herst! anit zol ikh aynnemen a *mise meshune ot do oyfn ort, oder s'zol kumen a gute *kholyere oyf dayn tatn.

yungerman fun der podkeve: *beshum oyfn vet ir nit rirn fun dem ort, zogt ir?

*Avreml *bal-hakoleyke: *beshum-oyfn-veoyfn!

yungerman fun der podkeve: far keyn gelt in der velt?

*Avreml *bal-hakoleyke: *afile far keyn milyon.

yungerman fun der podkeve: un far tsvey milyon?

*Avreml *bal-hakoleyke: *afile nit far keyn tsen milyon!

yungerman fun der podkeve: far keyn tsen milyon oykh nit? zayt zhe [mir] gezunt un shraybt brivlekh!

un eyder der *bal-hakoleyke hot bavizn tsu efenen dos moyl, iz shoyn der yungerman fun der podkeve gezesn oyf der kelnye fun der "koleyke", gegebn a nem di leytses tsu zikh in di hent arayn un mit a huk un mit a fayf un mit an oysruf: "vyo, vorobeytshiki, pashol, pashol!"
hot di "koleyke" zikh gegebn a trog fun *Kasrilevke keyn "*erets-Yisroel" mit aza impet un mit aza treyslenish un traskenish, az di parshoynen hobn zikh gemuzt onkhapn bay di parentshes fun der "koleyke", un di vayber hobn oyfgehoybn a kvitsheray mit a gelekhter in eynem.
gekvitshet hobn di vayber far shrek, zey zoln, *kholile, nisht aroysfaln, un gelakht hot men fun *Avremlen dem *bal-hakoleyke, vi er loyft es nokhn vogn, makht mit der baytsh un shrayt, me zol opshteln di ferdlekh, un shilt, az a gute *kholyere zol kumen oyf emetsns tatn, nor keyner hert im nisht - "a reyne komedye!"
gants "*erets-Yisroel" iz aroys oyf di datshes, balagert di "varendes", tsugekukt di dozike "komedye", vi di "koleyke" trasket, un epes a fremder yungerman zitst oyf der kelnye un brokt di ferdlekh.
yidn haltn zikh tsu, vayber kvitshen, un *Avreml aleyn, der *balebos fun der "koleyke", loyft nokhn furgon gants vayt, makht mit di hent, vi a *meshugener - vos zol dos badaytn?

* * *

itst fregt zikh: ver zaynen dos geven di yidene mitn meydl? un der yungerman fun der podkeve?
un vos far a *mekhutn iz er mit zey, vos er hot mit azoy fil *mesires-nefesh ayngeshtelt far zey dos lebn?
di tsu enge grenetsn fun a kapitl gebn nisht, leyder, di meglekhkayt oystsudertseyln altsding oyf a mol un deriber muz der fraynd lezer zikh onnemen mit geduld, tsu leyenen di vayterdike kapitlekh, biz s'vet im altsding klor vern.

--> 3: der "*Purim" mitn "*Tishe-bov"